*****အံ့ဖြယ္ပုပၸား*****
၁။သံသတၳဳမထြက္ဟုဆုိသည္။ ပန္းပဲေမာင္တင့္တယ္ႏွင့္ ႏွမမင္းရာ(မင္းျ မတ္လွ)သည္ ပန္းပဲဖိုျဖင့္ ဖိုက်င္ထိုးလုပ္ ႀကံစီရင္ျခင္း ခံခဲ့့ရသူမ်ားျဖစ္၍ ၄င္းတို႔ကတားျမစ ္ထားေသာေႀကာင့္ ယင္းအလုပ္ျဖင့္ အသက္ေမြးသူမ်ား မႀကီးပြားႏုိင္ဟုဆိုသည္။ သုိ႔ေသာ္ ပုပၸားေဒသသည္ သံသတၳဳထြက္ရာအရပ ္မဟုတ္ သျဖင့္ မထြန္းကားျခင္း ျဖစ္ႏုိင္ပါသည္။
၂။ေျမအို္းေျမခြက္လုပ္၍ မႀကီးပြားႏုိင္ဟုဆုိသည္။ သို႔ေသာ္ ပုပၸားေဒသသည္ ေရွးကမီးေတာင္ျဖစ္ခဲ့၍ အုိးလုပ္ရန္ သင့္ေတာ္ေသာ ရႊံ႕ေစးေျမမ်ိဳး မေတြ႔ရေသာေႀကာင့္လည္း ျဖစ္ႏုိင္သည္။
၃။ပန္းပဲေမာင္တင့္တယ္ေမာင္ႏွမတို႔၏ ေႀကကြဲဖြယ္ ဇာတ္လမ္းေႀကာင့္ ဇာတ္၊ရုပ္ေသး၊ပြ သဘင္ေထာင္ျခင္းျဖင့္ မထြန္းကားႏုိင္ဟုဆိုသည္။ သုိ႔ေသာ္ ပုပၸားေတာင္သည္ သူေတာ္စင္တို႔ႏွစ္ သက္ေသာ ဆိတ္ျငိမ္ရာအရပ္ျဖစ္သည္ကိုလည္းေ ကာင္း ပုပၸားေတာင္ႏွင့္ ၁၁-မုိင္ခန္႔မွ်သာေ၀းေသာ -ေက်ာက္ပန္းေတာင္းတြင္ ဇာတ္ေထာင္သူမ်ား၊ သဘင္ဂီတအႏုပညာရွင္မ်ား မ်ားစြာေပၚထြန္း ခဲ့သည္ ကိုလည္းေကာင္း သတိျပဳသင့္ပါသည္။
၄။ေဆးဖက္၀င္အပင္တို႔ ေပါမ်ားသည္။ သက္ရင္းႀကီးေခါက္ကုိ အစဥ္သုံးသျဖင့္ ဆရာေတာ္ဦးနႏၵသည္ သက္ေတာ္၁၂၁-ႏွစ္ ရွည္ခဲ့သည္ကိုလည္းေကာင္း ဘႀကီးေတာ္မင္းနန ္းတက္စ ၁၁-၁၂-၁၈၁၉-တြင္ ဘုရင့္ ထံ ေဆးဖက္၀င္အပင္မ်ား စာရင္းတစ္ေစာင္ ဆက္သခဲ့ဖူးသည္ကိုလည္းေကာင္း သာယာ၀တီမင္းလက္ ထက္ ၄-၁-၁၈၄၁-တြင္ ယြန္းစု၀န္ႀကီးမင္း မဟာမင္းေက်ာ္စည္သူဦးစီး၍ အမတ္ႀကီးမဟာေဇယ်သႀကၤန္က ပုပၸားအရပ္မွ ေဆးမ်ိဳး ၇၄၈-မ်ိဳး၊ ေဆးအမည္ ၁၀၇၄-ပါး ပါ၀င္ေသာ ေဆးဖက္၀င္အပင္မ်ား ထပ္မံဆက္ သြင္းခဲ့သည္ကိုလည္းေကာင္း ၁၈-၂-၁၈၅၇-တြင္ နတ္အုပ္က၀ိေဒ၀ေက်ာ္သူ၏ မင္းတုန္းမင္းထံသို႔ ဆက္ သြင္းရေသာ စစ္တမ္းတြင္ ပုပၸားေတာင္မွ ေဆးဥ၊ေဆးျမစ္၊နတ္ေရစင္မ်ားကို လႊတ္ေတာ္တြင္ဆက္သြင္း ရျမဲျဖစ္ေႀကာင္း ပါရွိသည္ကိုလည္းေကာင္း ယင္းတို႔ကိုေထာက ္ေသာအားျဖင့္ လကၡံရပါမည္။
၅။ပန္းမ်ိဳးစုံေပါသည္။ ပုပၨ-ဟူေသာစကားမ ပုပၸားသို႔ျဖစ္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္၍ ပန္းမ်ိဳးစုံေပါျခင္းသည္ မဆန္းပါ၊ ဗ်တၱပန္းဆက္သမားႏွင့္ ပန္းစားဘီလူးမ မယ္ကု၀ဏ္တို႔ဇာတ္လမ္းပင္ ေပၚထြက္ခဲ့ေသးသည ္။ ပုပၸားေတာင္ ၏ ပန္းမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ေဒြးခ်ိဳး၊ ေတးထပ္ကဗ်ာမ်ားစြာလည္း ေပၚထြက္ခဲ့သည္။
ေဒြးခ်ိဳး =ပန္းပန္လွ်င္၊ နန္းဆန္တဲ့စကား၊ပန္ခ်င္သူ ဤေတာင္ထြတ္က၊ ပန္းဆြတ္လို႔သြား။
၆။နတ္ျမင္းရွိသည္ဟုဆိုသည္။ အေထာက္ထားမေတြ႕ေသာ္ျငား ေမာင္ေတာ္နတ္ကြန္း အေနာက္ေဆာင္နားဆီမွ အရွည္ ၁၁-ေပ၊ အျမင့္ ၆-ေပရွိသည့္ သဘာ၀ေက်ာက္ႏြားတစ္ေကာင္ႏွင့္ အရွည္ ၁၇-ေပ၊ အျမင့္ ၁၀-ေပရွိသည့္ သဘာ၀ေက်ာက္ႏြားတို႔ကို ဆိုလုိျခင္းျဖစ္ ႏုိင္ရာသည္။
၇။သဘာ၀စိမ့္စမ္းေရ ေပါမ်ားသည္။ အစဥ္လာမွတ္သားခ်က္အရ ၉၉-ခုရွိ၍ ဘိုးေတာ္ဘုရား (၁၇၈၂- ၁၈၁၉)လက္ထက္ ဆက္သေသာရတုအရဆိုပါလွ်င္ အေရွ႕အရပ္မ်က္ႏွာတြင္ ၈၇-ခု၊ အေနာက္ဖက္တြင္ ၄၆-ခု၊ ေတာင္ဖက္တြင္ ၁၉-ခု၊ေျမာက္ဖက္တြင္ ၂၃-ခု၊ ေပါင္း=၁၇၅-ခု ရွိသည္။ လက္ေတြ႔ရွာေဖြသူ တို႔အဆိုအရမူ ၁၃၂-ခုေတြ႔ရျပီး ထပ္မံစစ္ေဆးေသာအခါ ထို႔ထက္ပင္နည္းသ ြားေလျပီျဖစ္သည္။
၈။နတ္က်ားရွိသည္ဟုဆိုသည္။ မင္းမဟာဂီရိကုိ မရုိမေသျပဳသူတို႔ကို ျပသေလ့ရွိျပီး မင္းမဟာဂီရိေမာင္ -ႏွမကို မရိုမေသျပဳသူတို႔၏ ကၽြဲ၊ ႏြားတို႔ကို ဖမ္းယူစားေသာက္တ တ္သည္ဟုဆိုသည္။ ျမင္ဖူးသူမရွိေသာ္ လည္း ေျခရာကို ေတြ႔ရတတ္သည္ဆို၏။ေတာတြင္းရွိ သာမန္က်ားေျခရာလည္းျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
၉။ေျမြဆိုးမရွိဟုဆုိသည္။ ရာသီဥတုႏွင့္ မီးေတာင္ေျမသဘာ၀အေနထားအရ အဆိပ္ျပင္းေျမြ မရွိျခင္းလည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါသည္။
*****သုေတသီတို႔ေလ့လာစရာ*****
၁။ပုပၸားေတာင္ဥယ်ာဥ္ (Popa Mountain Park) =၁၉၈၃-တြင္ တည္ေထာင္ျပီး ၁၉၉၃-တြင္ သဘာ၀အေျခခံခရီးသြားလုပ္ငန္းအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။၄၉.၆၃ စတုရန္းမိုင္ရွိျပီး ကိုလိုနီေခတ္ ၁၉၀၂-တြင္ ေဘးမဲ့ေတာအျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ၁၉၅၄-၅၅-တြင္ ထိန္းသိမ္းကန္႔သတ္နယ္ေျမအျဖစ္ သတ္မွတ္ျပန္သည္။
၂။ပုပၸားေတာင္ အပန္းေျဖဟိုတယ္ (Popa Mountain Resort)= ၉-၂-၁၉၈၈-တြင္ဖြ င့္လွစ္ခဲ့သည္။
၃။မီးေတာင္ေဟာင္း= ဘီစီ ၄၄၂-တြင္ ေပါက္ကြဲခဲ့ျပီးယခုအခါမီးေသေတာင္ျဖစ္ေနေပျပီ။ ဤမီးေတာင္ေဟာင္း ေပါက္ကြဲရာမွ မီးေတာင္၏အဆို႔ (Volcanic Plug) သည္ ပုပၸားေတာင္ကလပ္ ျဖစ္ခဲ့ သည္ဟူေသာ အဆိုတစ္ရပ္လည္းရွိသည္။
၄။ပညာေပးျပခန္း (Environmental education Centre
၅။ေဆးဖက္၀င္အပင္မ်ားစုိက္ခင္း= (Popa Medical Plants)= ေဆးဖက္၀င္အပင္မ်ိဳးေပါင္း ၃၅၀-ခန္႔ရွိသည္ဟု ဆိုသည္။
၆။စႏၵကူးေတာ = သစ္ခြစသည့္ ေဆးဖက္၀င္အပင္မ်ား မ်ိဳးေလးဆယ္ခန္႔ကို ေလ့လာႏိုင္သည္။
၇။စုိက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္း
၈။ငွက္ႀကည့္ျခင္း= ပုပၸားတြင္ ငွက္မ်ိဳးေပါင္း၁၃၀-ေက်ာ္ကို ေတြ႔ျမင္ႏိုင္သည္။ထို ၁၃၀-တို႔သည္ ျမန္မာ ငွက္တို႔အျပင္ ႏုိင္ငံျခားငွက္မ်ားလည္း အ၀င္အပါျဖစ္သည္။ ေဒသခံငွက္မ်ိဳး ၇၀ခန္႔ရွိျပီး ႏုိင္ငံျခားငွက္မ်ိဳး၃၀ေက်ာ္ခန္႔ရွိသည္။
၉။လိပ္ျပာႀကည့္ျခင္း =ကမၻာေပၚတြင္ လိပ္ျပာမ်ိဳးရင္ း(Family) ၁၀-မ်ိဳးရွိျပီးအမ်ိဳးအစားမွာ ၁၇၅၀၀-ရွိသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မ်ိဳးရင္း ၉-ခု၊ အမ်ိဳးအစား ၁၀၀၄-ခုရွိသည္။ ျမန္မာတြင္ ကမၻာ့ရွားပါးလိပ္ျပာ ၆-မ်ိဳးရွိသည္။ ယင္းတို႔မွာ 1.Apollo 2.Kaiser. 3.4.The Common Birdwing ႏွစ္မ်ိဳး 5.6.The Golden Birdwing ႏွစ္မ်ိဳး တို႔ျဖစ္သည္။
*****ပုပၸားေတာင္ကလပ္*****
ပုပၸားေတာင္ကလပ္ကို
၁။ေတာင္ကလပ္
၂။နဂါးရစ္ေတာင္
၃။ပန္းေပးေတာင္
၄။ဘဇဂါမ္ေတာင္
၅။၀ဏၰ ယကၡေတာင္
၆။၀ိဇၨာဓရေတာင္ဟူ၍ အမည္ေျခာက္မ်ိဳးျဖင့္ ေခၚေ၀ၚႀကသည္။
နံပါတ္ေလးအမည္သည္ ေရွး အက်ဆုံးအမည္ျဖစ္ သည္။ ျမင္းျခံေက်ာက္ပန္းေတာင္းသြား ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းဆုံေနရာမွ ေတာင္ကလပ္သို႔ ၂-မုိင္ခရီးျဖင့္ ေရာက္ႏိုင္ပါသည္။ ေတာင္ကလပ္သည္ ေတာင္မႀကီးႏွင့္ ဆက္စပ္မႈမရွိပဲသီးျခားတည္ရွိ ကာ ေတာင္မႀကီးႏွင့္ ႏႈိင္းစာလွ်င္ ထက္၀က္မွ်သာရွိသည္။
အျမင့္ ၂၄၁၇-ေပရွိျပီး ေစာင္းတန္း အတက္ လမး္တစ္ေလွ်ာက္ ေမ်ာက္မ်ားအစာေတ ာင္းႀကသည္ ကိုလည္းေကာင္းေမ်ာက္စာေရာင္းႀ ကသူတို႔ကိုလည္းေကာင္း ေတြ႔ရသည္။
ပုပၸားေတာင္ကလပ္၏ အေနာက္ေတာင္ဘက္ရ ေထာက္ရွာရိုးအထက္နားတြင္ ရွင္သာရဒရေသ့ေနထုိင္ ခဲ့ဖူးသည္ဟုလည္းေကာင္း ၄င္းရေသ့သည္ ေဒါက္ခ်ာဟူေသာ အသုံးအေဆာင္ကို စတင္သုံးစြဲခဲ့သည္ ဟု လည္းေကာင္း ဆုိႀကသည္။
ဦးသီလသည္လည္းပုပၸားေတာင္သို႔အျမဲ ႀကြလာတတ္သည္ဆို၏။ဘိုးမင္းေခါင္သည ပုပၸားေတာင္မႀကီး၏ အေရွ႕ေျမာက္ဖက္ စင္ျမင့္ရြာ၌ ဖြားျမင္ျပီးပုပၸားတြင္ သာသနာျပဳ လုပ္ငန္းမ်ားေဆာင္ရြက္ရင္းပင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ဦးခႏၱီသည္ ဘုိးမင္းေခါင္၏ တပည့္ျဖစ္ျပီး ဘိုးမင္းေခါင္ ထံမႀကာခဏလာေရာက္ေလ ရွိသည္ဆို၏။
*****ေခတ္အဆက္ဆက္ ႏွင္႔ ပုပၸားေတာင္ သမိုင္း****
အေနာက္တိုင္းသားတို႔က နတ္တို႔ေပ်ာ္စံရာ အိုလံပတ္စ္ေတာင္ (Mt. Olympus, an abode of the Gods ) ႏွင့္တူသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း အာရွတုိက္သားအခ်ိဳဳ႕က ဖူဂ်ီေတာင္ (Mt.Fuji) ႏွင့္တူသည္ ဟူ၍လည္း -ေကာင္း တင္စား ေျပာဆိုႀကသည္။
ေရွးစာေဟာင္းတို႔တြင္ ပုပၹ ပသေ၀တိ ဇေနတီတိ ပုပၸား-ဟု ဆုိေသာ၍ အဓိပၸာယ္မွာ ပန္းတို႔ကို ျဖစ္ေစ တတ္ေသာေႀကာင့္ ပုပၸားဟူ၍ျဖစ္သည္။ ယေန႔ေခတ္တြင္လည္း ပုပၸားေဒသသည္ အပူပုိင္းေဒသျဖစ္ေန ပါလ်က္ စိန္းလန္းစုိေျပကာ ရာသီအလုိက္ ပန္းတို႔ျဖင့္ ေ၀ေ၀ဆာဆာရွိေနသည ္ကို ေတြ႔ရႏုိင္ေသာေႀကာင့္ ပုပၹဟူေသာစကားမွာ လကၡ့ံႏုိင္ဖြယ္စကားျဖစ္ေတာ့သည္။
ပထမပုဂံ၏ ခုနစ္ဆက္ေျမာက္မင္းဆက္ျဖစ္သည့္ ေသလည္ေႀကာင္မင္း (ခရစ္ ၃၄၄)သည္ သီရိပစၥယာျမိဳ႕ေတာ္သစ္ကို ထူေထာင္ခဲ့သည္။
အေစာဆုံးမွတ္တမ္းအရ ဒုတိယပုဂံေခတ္ ေသ လည္ေႀကာင္မင္း (ခရစ္ ၃၄၄-၃၈၇)သည္ ဧရာ၀တီျမစ္တစ္ေလွ်ာက္ တေကာင္းမွပုဂံသိ ေမ်ာလာေသာ စကားပင္တုံးႀကီးကို ဆယ္ယူကာ နတ္ေမာင္ႏွမရုပ္တု ထုလုပ္ခဲ့သည္။ ထုိ႔ေနာက္ ပုပၸားေတာင္သို႔ပုိ႔ကာ နတ္ကြန္းေဆာက္၍ ပူေဇာ္ခဲ့သည္။ ယင္းမွ ပုပၸားျဖစ္တည္ခဲ သည္ဟုဆို၏။ ယင္းေသလည္ေႀကာင္မင္း လက္ထက္တြင္ ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ ပုပၸားနတ္ေတာင္လကၤာသည္ အေစာဆုံးျမန္မာက ဗ်ာတစ္ပုဒ္ျဖစ္ ခဲ့ျပီး ေက်ာ္ႀကားခ့ဲသည္။
ပုပၸားႏွင့္ပတ္သက္ႀကသူမ်ားကို အမ်ားအျပား ေတြ႔ရသည္။ အေနာ္ရထာဘုရင္ သည္ အမိ၀မ္းကြဲေတာ္စပ္သူ ေနာင္ေတာ္စုကၠေတးမင္းကို ပုန္ကန္စဥ္က ပုပၸားတြင္ ေျခကုပ္ယူကာ ေန ထုိင္ခဲ့ျပီး ေအာင္ျမင္ေသာအခါ ေရႊေအာင္ဇံေစတီကို တည္ထားခဲ့သည္။ ပထမပုံဂံမင္း၏ ၂၀-ဆက္ေျမာက္ ပုပၸားေစာရဟန္းမင္းသည္ ပုပၸားနယ္သားျဖစ္သည္။ သူရဲေကာင္းေလးဦးထဲမွ ငလုံးလက္ဖယ္သည္ ပုပၸား နယ္သားျဖစ္သည္။
ပုပၸားသည္ မည္သည့္အခ်ိန္က ေပၚေပါက္ခဲ့သည္ဟ အတိအက်ဆိုရန္ ခက္ခဲေသာ္ျငား ျမန္မာမွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ဘုရားရွင္ပရိနိဗၺာန္စံျပီး ႏွစ္ေပါင္း၁၀၁-တြင္ ပုပၸားေတာင္ေျမမ စုန္႔စုန္႔ေပၚလတၱံ႔ဟု ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ရွိခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ ဘုရားရွင္ပရိနိဗၺာန္စံခ်ိန္သည္ ဘီစီ၅၄၅-ျဖစ္၍ ယင္းအဆုိအရ ဘီစီ ၄၄၄-ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။
မွတ္တမ္းတစ္ေစာင္တြင္ ၄၄၂-ဟုဆိုသည္။ ဘူမိေဘဒပညာရွင္တို႔ကမူ ပုပၸားေတာင္သည္ ေရွးကမီးေတာင္တစ္ခုျဖစ္ခဲ့ျပီး အႀကိမ္ႀကိမ္ေပါက ္ကြဲ ခဲ့ကာ ေနာက္ပိုင္းမွ မီးေသေတာင္ျဖစ္ခ ဲသည္ဟုဆိုသည္။
သုေတသနျပဳခ်က္အရ သက္ေႏွာင္းကပ္ (Cenozoic Era)၏ မိုင္အိုဆင္းယုဂ္ (Miocene Period) ေႏွာင္းပုိင္း လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္ေပါင္း ၁၅-သန္းခန္႔က ပုပၸားမီးေတာင္ ေပါက္ကြဲဆဲျဖစ္ျပီး စတုတၳကပ္ ပလိုင္စတိုဆင္းယုဂ္ (Pleistocene Period) အလြန္ ႏွစ္ တစ္သန္းမွ ငါးေသာင္းကာလအတြင္းထိ မီးေသေတာင္မျဖစ္ ေသးပဲ ေက်ာက္ေခ်ာေခတ္ (Neolithic Age) အစ လြန္ခဲ့ေသာ နွစ္ခုနစ္ေထာင္ခန္႔ေရာက္ေသာအခါမ မီေသေတာင္ျဖစ္သည္-ဟု ခန္႔မွန္းရသည္ဆို၏။
ထိုအခ်ိန္က ပုပၸားတ၀ုိက္ ေက်ာက္ေခတ္လူသားတို႔ ေနထိုင္ေနျပီ-ဟု အေမရိကန္ပညာရွင္ Hellmut De Terra ႏွင့္ Hellam movius တို႔က ဆိုသည္။ အေထာက္အထားမ်ားကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။ ပုပၸားေတာင္ကို အေနာက္ဖက္မွႀကည့္လွ်င္ ေတာင္ထြတ္ႏွစ္ခုကိုျမင္ရျပီး ေျမာက္ဖက္မွႀကည့္လွ်င္ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံရွိ ဖူဂ်ီရာမ (Mt. Fuji) ကဲ့သို႔ မီးေတာင္တစ္ခုကိုသာ ေတြ႔ရပါမည္။ ပုပၸားေဒသ၏ အပူခ်ိန္မွာ ၁၀၈ံ-ဖာရင္ဟုိက္ရွိျပီး အနိမ့္ဆုံးအပူခ်ိန္မွာ ၅၅ံ-ဖာရင္ဟုိက္ရွိကာ ႏွစ္စဥ္ပ်မ္းမွ်မုိးေရခ်ိန္မွာ ၄၅-လက္ မျဖစ္သည္။
*****ရာဇ၀င္ထဲကပုပၸား*****
၁။ပုဂံေခတ္
မဟာဂီရိနတ္ဟူေသာ ေ၀ါဟာရသည္ ပထမပုဂံ၏ ၇-ဆက္ေျမာက္ သီရိပစၥယာျမိဳ႕တည္ ေသလည္ေႀကာင္ မင္းလက္ထက္ကတည္းက ေပၚေပါက္ေနျပီျဖစ္သည္။
ျမန္မာရာဇ၀င္က်မ္းမ်ား၏ အဆုိအရမူ ဒုတိယ ပုဂံေခတ္ ေသလည္ေႀကာင္မင္း (၃၄၄-၃၈၇) လက္ထက္တြင္ ဧရာ၀တီျမစ္ေႀကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ တေကာင္းမွပုဂံသို႔ေမ်ာလာေသာ စကားပင္တုံးႀကီး ကို ဆယ္ယ္ကာ နတ္ေမာင္ႏွမရုပ္ထုလုပ္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ပုပၸားသို႔ပို႔ကာ နတ္ကြန္းေဆာင္ေဆ ာက္လုပ္၍ ပူေဇာ္ခဲ့သည္ဟုဆို၏။ ေသလည္ေႀကာင္မင္း လက္တြင္ ပုပၸားနတ္ေတာင္လကၤာေပၚထြက္ခဲ့သည္။
ပုဂံပထမမင္းဆက္ ၂၀-ဆက္ေျမာက္ ေစာရဟန္းမင္း(၆၄၀)သည္ ပုပၸားအရပ္သားျဖ စ္သည္။ အေနာ္ရထာ မင္းသည္ ဘုရင္မျဖစ္မီ ေနာင္ေတာ္စုကၠေတးမင္းကို တုိက္ခို္က္ရန္ ပုပၸားအရပ္ကို ေျခကုပ္ယူစခန္းခ်ခဲ့ သည္။
သူရဲေကာင္းေလးဦးတြင္ တစ္ဦးအ၀င္အပါျဖစ္သည့္ ငလုံးလက္ဖယ္သည္ ပုပၸားအရပ္သားျဖစ္သည္။ က်န္စစ္သားမင္း (၁၀၈၄-၁၁၁၃)သည္ မဟာဂီရိနတ္ႏွင့္ အႀကိမ္ႀကိမ္စကားေျပာဖူးသည္ဟု ျမန္မာ ရာဇ၀င္က်မ္းမ်ားတြင္ဆိုသည့္အျပင ေျမးေတာ္အေလာင္းစည္သူ (၁၁၁၃-၁၁၆၀)၏ ဆရာမ်ားစာရင္းတြင္ မဟာဂီရိနတ္အမည္ပ ါ၀င္ေနသည္။
နရပတိစည္သူမင္း (၁၁၇၄-၁၂၁၁)လက္ထ က္ေက်ာက္စာတြင္ မႏုဟာမင္း၏သားေတာ္ သုဓမၼရာဇ္၊ သုဓမၼရာဇ္၏သား အသ၀ဏ္ဓမၼာသည္ နရပတိစည္သူမင္း ၏ ေရႊေလာင္းေလွေတာ္ကို ပုပၸားအရပ္၍ သြားေရာက္အပ္ထားသည္။ ထို႔ေနာက္ျပန္လည္ အပ္ႏွံရာမွ အသ၀ဏ္ဓမၼာ၏သားေတာ္ နာဂသမန္းသည္ ဘုရင့္သမီးေတာ္ႏွင့္လက္ဆက္ခြင့္ ရခဲ့သည္ဟုဆိုသည္။
ျမန္ မာရာဇ၀င္က်မ္းမ်ား၏ ဥဇနာမင္း(၁၂၄၉-၁ ၂၅၆)လက္ထက္ မွတ္တမ္းတြင္ ဥဇနာမင္း၏မိဖုရာ းေစာသည္ ပုပ႔ားအရပ္သူျဖစ္သည္။ ပုပၸားအေႀကာင္း၊ မဟာဂီရိအေႀကာင္းကို ျမန္မာရာဇ၀င္တြင္ မ်ားစြာဆို ထားေသာ္ျငား ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာတုိ႔တြင္ တစ္ခြန္းမွ် မဆိုထားျခင္းသည္ လြန္စြာသတိျပဳဖြယ္ျဖစ္ေတာ့ သည္။
၂။ပင္းယ၊အင္း၀ေခတ္
ပင္းယေခတ္တြင္ ေနာင္ေတာ္သီဟသူသည္ စစ္ကိုင္းအသခၤယာေစာယြမ္းမင္းကို လုပ္ႀကံရန္ ငခင္ညိဳကို နန္းတြင္းသို႔ တိတ္တဆိတ္လႊတ္လု ိက္ရာ အခြင့္မသာသျဖင့္ အခ်ိန္ႀကာခဲ့သည္။
တစ္စုံတစ္ရာမစားရေသး ရကား ဆာဆာရွိသည္ေႀကာင့္ ဗလိနတ္စာကိုစားမိသျဖင့္ တစ္လုပ္စားဖူး သူ႔ေက်းဇူးကို သိတတ္သူျဖစ္ သည့္အေလ်ာက္ မသတ္ပဲျပန္လွည့္လာခဲ့သည္။ ဤတစ္ခ်က္သာေတြ႔ရသည္။ အင္း၀ေခတ္တြင္ ေတာင္ ပုပၸား စံကားပြင့္ဟူေသာ အဲခ်င္းလကၤာတစ္ပုဒ္ေပၚခဲ့သည္။
၃။ေတာင္ငူေခတ္
အင္း၀ေခတ္တြင္
မည္မွ်ပင္ေရးသားခဲ့ေစကာမူ ေတာင္ငူေခတ္မတို င္မီထိ ပုပၸားနတ္ကို
ကၽြဲႏြားစသည္ သတ္ျဖတ္ပသႀကဟန္တူသည္။
ဘုရင့္ေနာင္မင္းတရားႀကီး(၁၅၅၀-၁၅၈၁)သည္ နတ္ကိုးကြယ္မႈကို
အမိန္႔ေတာ္ထုတ္ျပန္လွ်က္ တားျမစ္ခဲ့သည္ကို
တြင္းသင္းမဟာရာဇ၀င္သစ္(ဒုတိယတြဲ)တြင္ ေတြ႔ရသည္။
၄။ေညာင္ရမ္းေခတ္
ကသည္းေစာ္ဘြားတစ္ဦးသည္ ၁၅-ႏွစ္မွ်သာရွိ ေသးေသာ
ကသည္းမင္းသမီး ႏွင္းလုံခံကို စေနမင္း(၁၆၉၈-
၁၇၁၄)ထံ ဆက္သခဲ့သည္။ ဘုရင္မွ မင္းသမီးကို ပုပၸားျမိဳ႕စားအရာ
အပ္ႏွင္း၍ ကိုယ္လုပ္ေတာ္အရာ
ထားခဲ့သည္။ ေညာင္ရမ္းေခတ္ေႏွာင္း အင္း၀ေနာက္ဆုံးမင္းဆက္
မဟာဓမၼရာဇာဓိပတိမင္းကို မဏိ
ပူရေစာ္ဘြားဟုံသည္ အသက္ ၁၂-ႏွစ္သာရွိေသး ေသာ
သမီးေတာ္ကသည္းမင္းသမီးကို ဆက္သခဲ့သည္။
ဘုရင္မွ ပုပၸားျမိဳ႕စားအရာအပ္ႏွင္းခဲ့သည္။ စိႏၱေက်ာ္သူဦးႀသ၏
က၀ိလကၡဏာသတ္ပုံက်မ္းတြင္
မိစၧာအားလုံး၊ လႊမ္းပိတ္ဖုံး၊ ေတာင္ျပဳံးညီေနာင္မင္း-ဟု
စပ္ဆိုခဲ့သည္။
၅။ကုန္းေဘာင္ေခတ္
အေလာင္းေတာ္မင္းတရားႀကီးသည္
ပုပၸားမဟာဂီရိနတ္ရုပ္မ်ားမွ ႏွမေတာ္နတ္ရုပ္၏ ဦးေခါင္းကိုငုံ၍ ေရႊ
ခ်ိန္ငါးပိႆာကို ဆက္သခဲ့သည့္အျပင္
နတ္ထိန္းခုနစ္အိမ္ေထာင္ကိုလည္း ခန္႔အပ္ေတာ္မူခဲ့သည္။
ဘိုးေတာ္ဘုရား(၁၇၈၂-၁၈၁၉)ကို ၁၇၈၄-ခုတြင္
ပုပၸားနယ္သားငဘုန္းသည္ ပုန္ကန္ခဲ့သျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး
ပရိယာယ္ေႀကာင့္ေလာမသိ မဟာဂီရိနတ္ေမာင္ ႏွမတို႔ကို
ခ်ီးေျမွာက္ျခင္းအဆက္သြယ္ရွိခဲ့သည္။ ခရစ္ ၁၇၈၅-တြင္ ေရႊစင္
၅၅-က်ပ္သားဆက္သခဲ့သည္။ မင္းတုန္းမင္းသည ္လည္း
ပဥၥမသဂၤါယနာတင္မင္းတစ္ ပါးျဖစ္ေသာ္ျငား
ပုပၸားကိုစည္းရုံးေရးအသြင္ျဖင့္ ပုပၸားေဒသခံ
ဦးမႈံကို ျမိဳ႕အုပ္ရာထူးအပ္ႏွင္းခဲ့သည္။ သီေပါ မင္းလက္ထက္
နန္းသက္ခုနစ္ႏွစ္တြင္ ပုပၸားႏွင့္ပတ္သက္၍
ထူးျခားသည့္ဆက္ႏြယ္မႈမရွိခဲ့ေပ။
၆။ကိုလိုနီေခတ္
သီေပါမင္း ပါေတာ္မူျပီးေနာက္ ပုပၸားေဒသမွ
ဗုိလ္နက္ေက်ာ္သည္လည္း တြန္းလွန္တုိက္ခ ိုက္သူမ်ားအျဖစ္
ပါ၀င္ခဲ့သည္။ ၁၉၂၀-တြင္ ေဂါပကလူႀကီး ဦးသာတင္ဆိုသူက
ပုပၸားေတာင္ကလပ္ေပၚသို႔ တက္ေရာက္ႏုိင္ ရန္ လူသြားလမ္းကို
ခုတ္ထြင္ရွင္းလင္းခဲ့သည္။
၁၉၂၁-တြင္ က်ိဳက္ထီးရိုးဆရာေလး ဦးပန္းေအးသည္
- ေတာင္ကလပ္ေပၚတြင္ ေစတီတစ္ဆူတည္ထား ခဲ့ျပီး ၁၉၂၄-တြင္
၁၈-ေပျမင့္ေသာ တံခြန္တိုင္ကို -ေမာေနယ်ကိုယ္ေတာ္၏
ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ေတာင္ကလပ္ေပၚတြင္ စုိက္ထူခဲ့သည္။ ၁၉၂၅-တြင္
ပထမဆုံး ဘာသာေရးပြဲေတာ္အျဖစ္ အေနကဇာတင္ပြဲကို
က်င္းပခဲ့သည္။ ေတာင္ကလပ္သို႔တက္ရာတြင္ သံေလွ ခါးျဖင့္
တက္ႏုိင္ရန္ ဆရာေတာ္ဦးေကာသလ ဦးေဆာင္ခဲ့သည္။
၇။ဂ်ပန္ေခတ္
မဟာမိတ္တပ္မ်ား ပုပၸားရြာသို႔ခ်ီတက္ေသာအခါ ေျမသားလမ္းအျဖစ္
ခ်ဲ႕ထြင္ေဖာက္လုပ္ခဲ့သည္။
၈။လြတ္လပ္ေရးေခတ္
ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ၄-၁-၁၉၄၈-တြင္ ျဗိတိသွ်အစိုးရလက္ေအာက္မွ
လြတ္ေျမာက္လာခဲ့သည္။ လြတ္လပ္ေရး ရျပီးေနာက္
ထင္ရွားသည့္အေဆာက္အဦအျဖစ္
ပုပၸားအနီး၀န္က်င္ရွိ ေတာင္ကုန္းမ်ားတြင္ အ၀င္ အပါျဖစ္ေသာ
သီလေတာင္ေပၚတြင္ ဥာဏ္ေတာ္ ၂၇-ေပျမင့္ေသာ
ဗ်ာဒိတ္ေပးရုပ္ပြားေတာ္တစ္ဆူကို ၁၉၅၉-တြင္
ဆရာေတာ္ဦးကုမာရႏွင့္ ဦးသာတင္တို႔က ညွိႏုိင္းကာ
တည္ထားခဲ့သည္။
စာေရးဆရာတင္ႏုိင္တိုး၏ ပုပၸားဟူေသာစာအု ပ္မွထုတ္ႏႈတ္ေရးသားပါသည္
ေမတၱာျဖင္႔ေ၀မွ်သူ အႏွိဳင္းမဲ႔စာတိုေပစမ်ား www.infinitydhamma.com
